15. Hoe zingen en muziek jouw kindje doen groeien

Hanne, je begeleidt niet alleen een kleuterkoor in Wommelgem, als vocal coach bij The Vocologist geloof je ook dat iedereen kan zingen, toch? Stel jezelf eens in een paar woorden voor?

Klopt! Om mijn favoriete quote te gebruiken: knowledge is power, but enthusiasm pulls the switch. Dat beschrijft heel mooi hoe ik werk. Op volle gas en met veel enthousiasme breng ik mijn kennis over zang en stem over.

The Vocologist heb ik zo’n 2 jaar geleden opgericht met als missie: jou de tools en de zekerheid geven met zelfvertrouwen te zingen en en je podium te pakken. Zingen wordt nog vaak gezien als een talent waarmee je geboren wordt, terwijl het volgens mij net een skill is die je kan leren en waarin je beter kan worden. Ik geloof dan ook dat iedereen kan zingen. En het mooie is: hoe vroeger je ermee begint, hoe beter dat lukt.

Ik heb zelf twee jonge kindjes in huis die graag zingen omdat ik dat zelf graag en veel doe. Het is dus goed om er vroeg mee te starten?

Absoluut. Het mooie is dat kunnen zingen geen doel op zich hoeft te zijn. Bij kinderen kan je muziek en zingen ook inzetten als middel om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling bijvoorbeeld. Dat probeer ik ook te doen in mijn kleuterkoor.

Als je met kleuters werkt, is het belangrijk om te vertrekken vanuit hun leefwereld. Zij leren heel zintuiglijk, door te spelen en te bewegen. Dat steek ik dan ook in die lesjes, los van het nummer dat ik hen wil laten oefenen.

Het gaat dus verder dan louter een liedje aanleren?

Ja, muziek en zang bieden tal van kansen om kinderen op andere vlakken in hun leven te ondersteunen. Om een concreet voorbeeld uit de logopedie te geven: ze versterken hun fonologisch bewustzijn.

Dat fonologisch bewustzijn betekent dat ze nadenken over klanken in woorden. Denk maar aan rijmen, het klappen in lettergrepen of luisteren naar de verschillen in klanken zoals ‘mat’ en ‘nat’. Ze zijn dus bezig met de klanken op zich, zonder er betekenis aan te koppelen.

De brug naar zang en muziek is hier snel gemaakt: heel wat kindernummers hebben bijvoorbeeld een rijmschema. Of verschillende lettergrepen op een ander ritme. Of je zegt of zingt dingen na. Al die dingen stimuleren het fonologisch bewustzijn, wat dan later weer helpt bij het leren lezen. Dus los van het feit dat je een superleuk nummer hebt gezongen, ben je indirect met andere facetten van taalontwikkeling bezig. Ja, daar ga ik van aan!

Ik denk dat veel ouders en professionals dat niet beseffen. Ik richt me nu even tot de logopedisten: ik denk dat je muziek perfect kan integreren in je therapieën. Juffen en meesters kunnen ’s ochtends dan weer een liedje in de kring zingen om de dag te starten. En ook ouders kunnen er thuis mee aan de slag he, door bijvoorbeeld ‘Hop, hop, hop, wij ruimen alles op’ te zingen om hun kinderen te stimuleren om op te ruimen.

Inderdaad. Met dat laatste voorbeeld geef je ook op een ongedwongen manier een tijdspanne aan. Bovendien stimuleer je beurtneming met zingen: ik zing iets voor, jij zingt iets na of we zingen samen. Muziek is zoals ik al zei geen doel op zich, maar een middel.

Hoe ga jij te werk als je kinderen wil leren zingen?

Eerst en vooral moet je naar de leefwereld van de kinderen kijken. Hun aandachtsspanne is bijvoorbeeld korter en ze leren door te spelen en te bewegen. Dat stop ik dus in mijn lesjes. Daarnaast speelt ook de nummerkeuze een rol: die moet aansluiten bij de leefwereld of het spelniveau van de kinderen. En als laatste probeer ik ook zoveel mogelijk de 5 domeinen van muziek te integreren, zijnde zingen, luisteren, muziek maken, lezen en leren noteren van muziek en bewegen op muziek. Daar geef ik graag enkele tips over mee die ouders eenvoudig thuis toepassen.

1. Zingen

Dit domein koppel je heel eenvoudig aan een vaste activiteit zoals opruimen, zoals Janne daarnet al aangaf, of gaan slapen. Toen ik klein was, zongen mijn ouders een liedje voor ons voor het slapengaan. Dat was vaak hetzelfde liedje. Voor mij was dat het perfecte afsluitmoment om de dag mee af te ronden en in slaap te vallen.

2. Luisteren naar muziek

Hier heb je veel mogelijkheden, al gaat het in dit geval dieper dan louter muziek opzetten en ernaar luisteren. Je stelt namelijk vragen over de muziek die je hoort. Hoe snel of hoe traag gaat het nummer? Wordt het hard gezongen of net zacht? Welke instrumenten hoor je? Hoeveel hoor je er? Hoeveel mensen hoor je zingen? Volgen de zanger en de muziek elkaar? Ook daar zie je weer een raakpunt met de logopedie: je kindje leert luisteren naar de verschillen in klanken.

Ik kleef liever geen leeftijden op wat je in welk domein het beste aanreikt. In plaats van naar de leeftijd te kijken, richt ik me liever op het spelniveau, waarover je meer leert in podcastaflevering 13.

Zit je jonge kindje nog volop in de ontdekkingsfase? Breng dan eens verschillende geluiden aan zoals een belletje en een rammelaar. Rammel eens heel snel en dan heel traag met die rammelaar en kijk eens naar de reactie van je kindje. Zo stimuleer je luisteren ook al in een vroeg stadium.

3. Muziek maken

Hier mag je heel ruim denken over muziek. Je kindje hoeft niet achter de piano te gaan zitten en plots Bach te beginnen spelen. Hoe stimuleer je dat dan wel? Met alledaagse dingen. Knisper tijdens een knutselopdracht eens met papier. Teken eens heel hard op karton. Of vul een potje met rijst waarmee je ritmes kan maken. Tik op de tafel, trommel op potten en pannen, … de mogelijkheden zijn eindeloos.

In plaats van je kindje iets in handen te geven en te zeggen: “Nu gaan we muziek maken”, kan je ook wat muziek opzetten en tijdens het nummer muziek maken. Denk maar aan meeklappen of meetrommelen op het nummer.

4. Muziek lezen en leren noteren

Je denkt hier waarschijnlijk meteen aan noten lezen. En dat is het ook in een vergevorderd stadium. Al kan je er al veel vroeger en veel eenvoudiger mee aan de slag via een visuele ondersteuning of representatie van de muziek.

Zo kan je luide geluiden bijvoorbeeld uitbeelden met een olifant, en zachte geluiden met een muis. Voor noten die twee tellen duren, gebruik je bijvoorbeeld een stuk fruit. Je kan ook met bollen en strepen op papier werken. Deze manieren om muziek zichtbaar weer te geven vormen een inleiding op de latere notenleer.

5. Bewegen op muziek

Dit is het meest intuïtieve van alle domeinen. Over mijn zus zeiden ze vroeger bijvoorbeeld dat ze eerst kon dansen voor ze kon stappen: in vele gevallen komt die beweging vanzelf.

Je kan ze sturen door een specifiek nummer op te zetten zoals ‘Hoofd, schouders, knie en teen’. Of gebruik een start- en stopnummer zoals de Bumba-stopdans. Dan stop je de muziek en moet iedereen blijven staan in de positie waarin hij of zij stond. Vergeet niet dat kinderen graag bewegen. Het draagt enorm bij tot hun gevoel voor ritme en herhaling, voor maten en voor het einde en het begin van een nummer.